Sağlık, yaşamda önemli bir unsur olarak kabul edilir. Öncelikle herkese sağlık ve güzellikler dilemek isterim. Düzenli ilaç kullananlar, raporlu hastalar diğer hastalara göre biraz daha bilinçli hastalardır. Buna rağmen bilinçli hastalarından gözden kaçırdıkları önemli hususlar olabiliyor. Aşağıda yazacaklarımı mutlaka bilenler vardır. Ancak ben çoğunluğun bilmediğini düşünerek hemen herkesi bilgilendirmek ve bilinçlendirmek isterim. Ayrıca hemen her konuda sorumlu davranmak toplumdaki her bireyin görevidir diye düşünüyorum.
*Bulantı, Sersemlik, Baş Dönmesi
Zaman-zaman doktorlarımızın yazdığı ilaçları alır kullanırız. Kimi zamanda reçetesiz satılan bildik bazı ilaçları eczacımızdan alır ve kullarınız. Bazı ilaçlar bizlere iyi gelir ve hiçbir sorun ve sıkıntı yaşamadan tedavimizi ya da ilaç kullanımımız tamamlarız. Ancak bazen de aldığımız ilaçlardan ciddi yan etkiler görürüz. Bu yan etkiler ilaçtan ilaca değişim gösterir. Bazı yan etkiler şöyle sıralanabilir, bulantı, karın ağrısı, görmede bozukluk, nefes almada zorluk, kabızlık, baş ağrısı, sersemlik, ani gelişen hırıltılı solunum, uyumakta zorlanmak, düzensiz kalp atışı, burun kanaması, baş dönmesi ve buraya yazamayacağım daha yüzlerce yan etki…
*Yaşam Kaybı ve Diğer Riskler Olmasın
İşte işaret ettiğim bu yan etki durumlarında öncelikle doktorlarınızı, hemşirelerinizi sonra eczacımızı bilgilendirmemiz gerekiyor. Üçüncü bildirim yapacağımız yer ise bugünkü konumu oluşturan TÜFAM’a bildirim yapma gereğidir.
Peki, nedir TÜFAM? TÜFAM, Sağlık Bakanlığı bünyesinde Türkiye Farmakokovijilans Merkezi olarak görev yapan bir kurumdur. X bir ilacı aldıktan sonra ciddi bir yan etkisini yaşarsak, bu ilacın yan etkilerini mutlak surette TÜFAM’a aktarmalıyız ki bizim yaşadığımız ciddi yan etkiyi diğer hastalar yaşamasın, yaşam kaybı, felç kalma ya da diğer pek çok riski diğer hastalardan olabildiğince uzak olsun…
*Kullanma Talimatlarında Ulaşılacak Merkezin İkonu ve Telefonu Var
Eczanelerden aldığımız tüm ilaçlarda ‘Kullanma Talimatı’ vardır. Kullanma talimatlarının sonuna doğru ‘Yan etkilerin raporlanması’ başlıklı bir bölüm mevcuttur. Bu bölümde aynen şunlar yazılıdır;
“Kullanma Talimatında yer alan veya almayan herhangi bir yan etki meydana gelmesi durumunda hekiminiz, eczacınız veya hemşireniz ile konuşunuz. Ayrıca karşılaştığınız yan etkileri www.titck.gov.tr sitesinde yer alan ‘İlaç Yan Etki Bildirimi’ ikonuna tıklayarak ya da 0.800 314 00 08 numaralı yan etki bildirim hattını arayarak Türkiye Farmakokovijilans Merkezi (TÜFAM)’ne bildiriniz. Meydana gelen yan etkilileri bildirerek kullanmakta olduğunuz ilacın güvenliği hakkında daha fazla bilgi edinilmesine katkı sağlamış olacaksınız.”
‘Farmakovijilans’ sözcüğü ne anlama geliyor? İsterseniz ona da kısaca bir bakalım. “Farmakovijilans: Advers reaksiyonların ve ilaçla ilgili diğer sorunların tespit edilmesi, değerlendirilmesi, anlaşılması ve önlenmesine yönelik yürütülen faaliyetler ve bilimsel çalışmalar” anlamına geliyor.
*Ana Fikir
Elbette tüm tıbbi terimleri ya da belki de hayatınızda ilk kez duyduğunuz bu sözcükleri bir çırpıda hatırlamak, söylemek ve yazmak zor olabilir. Başından beri yazdıklarımın ana fikri şudur. Bir ilaç aldık. Ciddi bir yan etkisini gördük. Bu durumu hemen hemşiremize, doktorumuza ve eczacımıza bildireceğiz. Bilgisayar kullanmasını biliyorsak kendimizi sağlıklı hissettiğimiz bir anda Google’dan TÜFAM yazarak ya da İlaç Kullanma Talimatlarında yazılı siteye girip, ilgili ikonu tıklayıp yan etkileri yazıya döküp, yaşananları birkaç basit tuş işlemi ile rapor haline getireceğiz.
Diyelim ki biz yapamadık veya beceremedik. Bilgisayarları oldukça profesyonel kullanan yakınımız veya komşu gençlerimizden birinden yardım isteyip, onların 5-10 dakikalık yardımlarıyla ya bilgisayar ya da telefon etmek yoluyla sorumluğumuzu yerine getireceğiz. Böylesi bir toplumsal sorumluğumuz ise pek çok hastayı, aileyi ve toplumu koruyacak, yan etkileri çok daha az olan daha kaliteli ilaç üretimine katkı sunacaktır…
Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun diğer faaliyetleri Genel Bilgiler içinde özetlenmiş. Bu özet bilgileri de aşağıda veriyorum. Daha detaylı bilgilenmek isteyen lütfen aşağıdaki bölümleri de okusun. Sağlık ve huzurla kalın…
*Genel Bilgiler…
“…İlaçların güvenli bir şekilde kullanımlarının sağlanması amacıyla advers reaksiyonların ve yarar/risk dengelerinin sistematik bir şekilde izlenmesi, bu hususta bilgi toplanması, kayıt altına alınması, değerlendirilmesi, arşivlenmesi, taraflar arasında irtibat kurulması ve ilaçların yol açabileceği zararın en az düzeye indirilebilmesi için gerekli tedbirlerin alınması, kurumumuzda yürütülen farmakovijilans faaliyetlerinin temelini oluşturmaktadır. Bu amaçla yürütülen faaliyetler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Advers reaksiyonların izlenmesi, kayıt altına alınması, değerlendirilmesi, arşivlenmesi, Dünya Sağlık Örgütü Uppsala İlaç İzleme Merkezine bildirilmesi,
Dünya sağlık otoritelerinin resmi internet sitelerinin incelenerek ilaç güvenliliği ile ilgili uyarıların takip edilmesi, ruhsat sahipleri tarafından yapılan güvenlilik ile ilgili başvuruların incelenmesi, bu veriler doğrultusunda yarar/risk değerlendirilmesinin yapılması ve ülkemizde ruhsatlı/ruhsat başvurusu olan ilaçlar için gerekli tedbirlerin alınarak riski en aza indirmeye yönelik işlemlerin yapılması,
Risk yönetim planlarının (RYP) ve Periyodik Yarar/Risk Değerlendirme Raporlarının (PYRDR) incelenmesi ve gerekli tedbirlerin alınması,
Ek izlemeye tabi ilaçlar listesinin oluşturulması,
Sağlık Mesleği Mensubu Mektuplarının yayımlanması,
Farmakovijilans sisteminin en iyi şekilde yürütülebilmesi için sağlık mesleği mensuplarının spontan bildirimini teşvik edici gerekli tedbirlerin alınması,
Farmakovijilans konusunda eğitim programlarının düzenlenmesi,
Ruhsat sahiplerinin ve ilgili uluslararası kuruluşların alınan tedbirlerden haberdar edilmesi,
Gerektiğinde Bilimsel Danışma Kurulları ile irtibat hâlinde çalışılması ve diğer dairelerle işbirliği ve koordinasyonun sağlanması…”
