İskenderun Akçay şeker portakalını bilenlerimiz çok fazladır. Adana-İskenderun ve Hatay otobanı inşa edilirken, Akçay mıntıkasında mecburen çok sayıda Akçay şeker portakalı ağacı kesildi. Sonrasında Akçay şeker portakalı eskisi kadar bulunmaz oldu. Peki, bu güzelim ürünü yeniden çoğalmak mümkün mü? Sanırım mümkün. Aile dostumuz bir Ziraat Mühendisi ile görüştüm. Ondan bazı bilgiler aldım. Ayrıca narenciye ihracatçısı bir tanıdığımdan fikir aldım.
Akçay şeker portakalı gibi yerel bir narenciye türü, doğru yöntemler kullanılarak yeniden aynı lezzette ve özellikte çoğaltılabilir. Bunun için öncelikle genetik materyalin (örneğin, sağlıklı ağaçlardan alınan çelikler veya gözler) korunmuş olması gerekir. Eğer bu türden hala sağlıklı ağaçlar veya dallar bulunabiliyorsa, aşağıdaki yöntemlerle bu cins portakal yeniden çoğaltılabilir.
*Doku Kültürü Yöntemi
Akçay şeker portakalının özelliklerini taşıyan sağlıklı bir ağaçtan alınan göz veya dallar, narenciye için uygun anaçlara aşılanabilir. Bu yöntem, genetik özelliklerin korunmasını sağlar ve yeni fidanlar elde edilir. Eğer aşı için uygun anaç bulunamıyorsa, sağlıklı dallardan çelikler alınarak köklendirme yapılabilir. Bu, daha sınırlı bir yöntem olsa da genetik materyalin korunmasını sağlar. Akçay şeker portakalının genetik materyali, modern laboratuar koşullarında doku kültürü yöntemiyle çoğaltılabilir. Bu yöntem, aynı lezzet ve kaliteye sahip büyük ölçekli üretime imkân tanır.
Hatay Mustafa Kemal Üniversitesine bağlı Ziraat Fakültesi’nin 2012 ve 2013 yılları arasında Akçay Şekeri ile ilgili araştırma yaptıklarını biliyorum. MKÜ, Ziraat Fakültesi, bu araştırmaları tekrardan başlatabilir ve daha ayrıntılı yapabilir. Özetle, Ziraat Fakülteleri veya tarım araştırma enstitüleri, bu tür yerel ürünlerin korunması ve çoğaltılması için projeler geliştirebilir. Akçay portakalının yeniden çoğaltılması için üniversitelerle veya tarım kuruluşlarıyla iş birliği yapılabilir.
*Akçay Şekerinin Yerel ve Kültürel Önemi
Aynı lezzet ve kaliteyi elde etmek için ağaçların, Akçay mıntıkasına özgü iklim ve toprak koşullarında yetiştirilmesi önemlidir. Toprak analizi yapılarak uygun gübreleme ve sulama planları hazırlanmalıdır. Akdeniz meyve sineği gibi zararlılar, narenciye üretiminde ciddi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle koruyucu tedbirler alınmalıdır. Akçay şeker portakalının yerel ve kültürel önemi göz önüne alındığında, böyle bir çalışmanın bölge için çok değerli olacağı açıktır.
Akçay şeker portakalı gibi yerel ve özel bir lezzet, doğru şekilde üretildiği ve pazara sunulduğu takdirde ihracat edilebilir. Ancak ihracatın başarılı olabilmesi için birkaç önemli faktöre dikkat etmek gerekir. İhracat için narenciyenin belirli kalite standartlarını karşılaması gerekir. Bu standartlar genellikle portakalın boyutu, kabuk kalitesi, şeker oranı, asit seviyesi gibi özellikleri içerir.
*Üretim Sürekliliği Sağlanmalıdır
Akçay şeker portakalı, eşsiz tadı ve aromasıyla öne çıkabileceği için iyi bir pazarlama avantajına sahiptir. Ürün, Global GAP (İyi Tarım Uygulamaları) veya Organik Sertifikasyon gibi uluslararası sertifikalara sahip olursa daha geniş bir pazara ulaşabilir İhracat, büyük hacimlerde ürün talep eder. Bu nedenle, Akçay şeker portakalının yetiştiriciliği için yeterli alanlarda üretim yapılmalı ve süreklilik sağlanmalıdır. Ürün miktarı istikrarlı olmazsa, uluslararası pazarlarda güven oluşturmak zorlaşabilir. Portakal gibi narenciye ürünleri, uygun saklama ve taşıma koşullarında tazeliklerini koruyarak ihraç edilmelidir. Soğuk zincir lojistiği kullanılarak ürünlerin raf ömrü uzatılabilir. Uzak pazarlar için deniz taşımacılığı, yakın ülkeler için ise kara yolu taşımacılığı tercih edilebilir.
Akçay şeker portakalının ihracatında hedef pazar olarak narenciye tüketiminin yüksek olduğu Avrupa Birliği, Orta Doğu, Rusya veya Asya ülkeleri seçilebilir. Bu bölgelerdeki tüketicilerin talep ettiği özelliklere göre üretim planlaması yapılabilir. Örneğin, Avrupa pazarında “düşük asitli” ve tatlı portakallara yüksek talep vardır. Uluslararası fuarlara katılarak ürün tanıtımı yapılabilir.
*İhracatta Başarılı Bir Ürün Olabilir…
İhracat yapılacak ülkenin tarım ürünlerine yönelik gıda güvenliği ve bitki sağlığı kurallarına uyulması gerekir. Örneğin, pestisit kalıntıları konusunda sıkı düzenlemelere uyulmalıdır. Tarım Bakanlığı’ndan gerekli bitki sağlık sertifikaları alınmalıdır. Eğer Akçay şeker portakalı, bölgeye özgü bir ürün olarak tescillenir ve coğrafi işaret alırsa, uluslararası pazarlarda farkındalık ve talep artabilir.
Akçay şeker portakalı, benzersiz lezzetiyle doğru şekilde tanıtılır ve üretim süreçleri optimize edilirse, ihracatta başarılı bir ürün olabilir. Türkiye’nin narenciye ihracatındaki güçlü altyapısı, bu tür özel ürünler için bir avantajdır. Ürünün yeniden çoğaltılmasının ardından yerel yönetimler, ihracat birlikleri ve Ziraat Fakülteleriyle iş birliği yapılması ihracat sürecini hızlandırabilir.
Merhume Leman Göçmen yerel Ses Gazetesi’nde 2 Ocak 2020’de yazdığı ‘Şeker Portakalı’ başlıklı köşe yazısının bir bölümünde, Akçay şeker portakalından bahsetmişti. Bu vesile ile Leman hanımı bir kere daha saygı ve rahmetle anıyorum…