Fuhuş, her devirde olduğu gibi, o devirde de gayrı kanuni idi. Hatta fuhuş sebebiyle cezaya çarptırılanların mevcudiyeti de bir hakikat idi. Lâkin, kabul etmek mecburiyetindeyiz ki, bazı hudutlar dahilinde fuhuşa müsamaha da gösteriliyor idi. O hudutların merkezinde ise tabii ki Galata var idi.
Lakin o günlerde Galata’daki muhabbet tellâlları ve mamalar arasında huzursuzluk baş göstermişti. Huzursuzluğun iki sebebi vardı. Birincisi, Varnalı Tahsin adıyla bilinen zaptiye tabur ağasının zulmüydü ki Varnalı Tahsin hem tüm haneleri çok yüklü miktarlarda haraca kesiyor hem de pek haşin hareketlerde bulunuyordu. Kızlardan talep ettiği özel muameleler de işin cabası idi.
*Grev İsmi Münasip Bulunmuştu
İkinci sebebe gelince… Haliç-Galata arasında çalışan kayıkçılara, akşam saatlerine mahsus olmak üzere hususi bir vergi konmuştu. Neticede, hava karardıktan sonra Galata cenahına geçmek pek pahalı hale gelmişti ki, bu da hanelerin hâsılatlarında düşmelere yol açıyordu. Vaziyetten pek şikâyetçi olan muhabbet tellâlları, aralarında fikir teatisinde bulundular ve mesele halledilinceye kadar “greve” gitme kararı aldılar. Esasen bu bir nev’i kepenk kapatma eylemi idi ancak grev ismi daha münasip bulunmuştu.
*Yıkılın Karşımdan
Muhabbet tellâllarının kararı hemen Sultan’a nakledildi. Sultan pek öfkelenmişti: “Koskoca padişahla konuştuğunuz mevzuya bakın, bu ne densizliktir. Bari yarın da Dümenci Haydar Paşa’yı çağırın ki ilk cinsi tecrübemizi mütalaa edelim. Bre yıkılın karşımdan, meseleyi Zaptiye Nazırı Zakir Paşa’ya arz edin… Münasip olan neyse Zakir Paşa yapar.”
*Hepsinin Kellesi Uçurulsun
Hadiselerin gidişatı Zakir Paşa’ya nakledildi. Paşa, grev kelimesinin ne anlama geldiğini sordu. Anlattılar. Zakir Paşa da öfkelenmişti: “Bu grev dediğiniz esasen isyandır ki, isyan edenin kellesini uçururuz. Devlet-i âli üç, beş pezevenkle pazarlık mı edecek? Zaten icra ettikleri meslek gayrı kanunidir. Hemen bir zaptiye alayı gönderin, hepsinin kellesi uçurulsun, memleket de böyle bir şer yuvasından kurtulsun ki istikbalde bizi hayırla yâd etsinler.”
“Aman Paşam, vaziyet bildiğiniz gibi değildir” dendi, “it kopuk takımının ekseriyeti bekârdır ki, hepsi de infial halindedir” dendi, lâkin kâr etmedi. Bir değil iki zaptiye alayı vaka mahalline sevk edildi.
*Yaklaşmaları Mümkün Olmadı
Galata’ya giden yollarda başını ayak takımından bazı azgınların çektiği kalabalıklar toplanmıştı. Zaptiyelerin hanelere varmaları ne kelime, yaklaşmaları bile mümkün olmadı. Galeyana gelmiş halkla zaptiyeler arasında muhasaralar hatta müsademeler husûle geldi. Zaptiyeler bir miktar zayiat verdikleri gibi çevredeki bazı binaların da camlarının kırıldığı görüldü. Hadiselerin sebep olduğu zarar yekûn elli bin akçeyi aşmıştı.
*Zaptiyeler Geri Çekildi
Tecrübeli bir devlet adamı olan Zakir Paşa, zaptiyelerin geri çekilmesini emretti. Zaptiyeler geri çekilecekti fakat muhabbet tellâllarının talepleri de yerine getirilmeyecekti. Bundan sonraki birkaç gün sakin geçti. Lakin grevin birinci haftasından itibaren “tecavüz ve fiilî livâta vakaları” dehşet verici mertebelere doğru seyretmeye başladı. Artık hangi köşe başında nasıl bir garabetin meydana geleceği bilinmiyor, her aralık kapıdan başıboş bir uzuv fırlayabiliyor, dehşet saçan ve birkaç kişilik kollar halinde gezen it kopuklara “tecavüzân takımı” deniyordu.
*Vaziyet Vahimdi
Feci haberler, haliyle, Zaptiye Nezareti’nin koridorlarından da seda veriyordu. Bir gün Mabeyn Mütercimleri Dairesi’nden iki mütercimin başına çökülmüştü. Ertesi gün Sadaret Alayı’ndan üç seyisinin kirletildiği haberi geldi. Bilâhare, Tophane Rıhtımı’nda gezmekte olan dört bahriye levendi ve Başkitâbet Dairesi’nden üç kâtip de aynı akıbete uğradılar. Vaziyet vahimdi.
*Tek Başına Geri Döndü
Zakir Paşa neticede hadiselere bizzat müdahale etmeye karar verdi. “Paşam, ortalık tekin değildir” sözlerine aldırmayarak arabasını hazırlattı ve yanına birkaç zaptiye alıp Galata’ya doğru yola çıktı. Paşa’nın Nezaret’ten ayrılmasından bir saat kadar sonraydı ki, o âlâ-yı vâlâ ile arabalar ve zaptiyeler ile yollara düşen Paşa tek başına geri döndü. Pek hırpalanmış bir hali vardı ve bacaklarını aça-aça, küçük adımlarla ancak yürüyebiliyordu…
*Hemen Dikişçi Kani Gelsin!
Paşa “Aman Paşamız, nedir bu haliniz?” diyenleri tersledi. “Şimdi vereceğim emirler tez tatbik edile!” dedi: Varnalı Tahsin âcilen tevkif edile, kayıkçı vergisi iptal edile ve Cerrah Başı, Dikişçi Kâni Paşa tez odama gele!”
Böylece, muhabbet tellâlları grevi nihâyete ermişti. Zakir Paşa, bu hadiseden sonra, bir müddet Kestane Zakir Paşa ismiyle yâd edildi.
Rivayete göre, Paşa, kendisine niçin bu lakabın münasip görüldüğünü soran Fransız sefirine şöyle cevap vermişti: “Makriköy (Bakırköy) taraflarında babadan kalma birkaç dönüm kestaneliğimiz var da…”
