Aynı başlıktaki bir önceki yazı, 2008 yılı, Namık Kemal İlköğretim Okulu, 5/C sınıfı öğrencilerimden Baki Özsüren’e ait; “Aslında her öğretmen, sınıf iklimini olumlu veya olumsuz yönde etkileyen bir klimadır!” yargısıyla bitmişti.. Baki’nin bu yargısından hareketle;
1. Sınıf iklimini; öğrenme mekânlarında, ortamın kendisi de dahil öğretmen ve öğrencilerin etkileşerek gerçekleştirdikleri bilgi, beceri ve tutumdaki değişikliklerin ortalamasına dayanan süreçsel bir durum anlamında tanımlayabiliriz.
2. İklim kavramının doğasından hareketle, değişikliklere ; ‘ısı’, ortalamaya; ‘denge’ anlamını yükleyebilir, öğrenme öğretme ortamı derslik içindeki öğretmeni de sınıf iklimini dengeleyen ‘klimaya’ benzetilebiliriz.
3.Öğretmen, sıcak veya soğuk ‘ısı’ etkisiyle dersliğin havasını değiştiren mekanik bir klima olarak düşünüldüğünde, işlevi; ısıyı sabit derecede tutan bir ‘termostatla’ benzeşir. Termostat, mesela, buzdolabının iç ısısını belirli bir düzeyde dengeler ve kontrol eder. Isı düşerse veya yükselirse, duyargalarıyla bu değişikliği algılar, aldığı bilgileri bir feedback düzeni ile ısı ayarlayıcı bölüme iletir. Kaloriferlerde de durum aynıdır. Özetle tüm mekanik düzenler, değişikliği ‘frenleyici’ geri besleme temelinde çalışır. Bu tip geri besleme düzenekli öğretmen, öğrenme sürecindeki bireyin ‘değişerek’ gelişimini, frenler.
5.Canlı varlıkların iç ve dış çevreden gelen olumlu veya olumsuz etkilere göre, kendiliklerinden ayarlama yapıp denge kurdukları, kendi kendini yönetim sistemiyle yaşamlarını sürdürdükleri bilinmektedir. Organik sistemlerde, ‘hem değişikliği büyütücü hem frenleyici geri besleme düzeneklerin’ bulunduğu gerçeğinden hareketle; öğretmen, ‘öğrencilerin gelişiminde’ olumlu gördüğü, bulduğu değişikliklerin ısısını her dengede büyüten; olumsuz gördüğü, bulduğu değişikliklerin ısısını da her dengede frenleyen geri besleme düzenekli organik bir klimadır” yargısına ulaşabiliriz..
6.Bilgi, beceri, tutum değişikliklerinde; değişikliğin her dengede büyütülmesi veya frenlenmesinin dengenin bozulması anlamına geldiği açıktır. Ve fakat bu durumun canlılarda yeni bir dengelenmeyle devam eden bir süreç olduğu gerçeğiyle birlikte, dengesizliğin bir psikolojik rahatsızlık durumu olduğu da bilinmektedir. Dolayısıyla bu süreçte öğrenciler de, her denge bozulmasında yaşayacağı düzensizlik veya bunalım halinde, kendini yeniden yapılandırarak düzenleyecek ve yeni denge durumlarıyla bunalımı aşarak bilgi, beceri, tutum değişikliğine devam edecektir. (Piaget, bilişsel gelişimi, “alt düzeydeki bir dengeden, üst düzeydeki bir dengeye ilerleme” olarak tanımlıyor ve bu durumu ‘özetle’ şöyle açıklıyor: “Çocuğun bilişsel dengesi, yeni karşılaştığı olay, nesne, durum ve varlıklarla bozulur. Onlarla etkileşimde bulunarak yeni yaşantılar kazanır ve yeni duruma uyum sağlar. Böylece yeni ve üst düzeyde bir dengeye ulaşır. Ancak bu denge statik değil, dinamiktir. Çevre sürekli değiştiğinden ve öğrenmesi gereken yeni şeyler bulunduğundan, denge sürekli olarak bozulacak ve yeniden kurulacaktır. Aksi halde öğrenme ve sonucunda da gelişme oluşamaz.”)
7. Bunalım; “Bireylerin davranışlarını bir dizi yeni koşullara ayarlamalarını gerektiren ileri derecede zorlayıcı durum” anlamında tanımlanmaktadır. Değişikliğin her dengede büyütülmesi veya engellenmesi sürecinde öğrencinin yaşayacağı bunalıma, planlı, kontrollü bir şekilde müdahil olan öğretmen; onun kendini yeniden düzenleyerek dengeleyebilmesinde de, diğer ifadeyle bunalımları dengeleyerek aşmasında da planlı, kontrollü bir şekilde müdahil olmalıdır.
8.Ve fakat bu müdahalesini, mekanik değil organik klima rolünde yapmalıdır. Çünkü bireyin yaratıcılığının, bunalımları aşma, sorunları çözme sürecinde açığa çıkmaktadır.
9.Organik klima işlevli eğitimci, hem fiziki hem sosyal doğa bağlamında derslik de dahil her mekânı, sınıf ikliminin duyusal bütünlüklü organik geri besleme düzeneği olarak görür ve değerlendirir.
10.Organik klima işlevli eğitimci tezi, başlangıçta birbirine benzeyen koşullar altındaki çocukların birbirinden büsbütün farklı sonuçlar vermesinin nedenini de açıklar..
11.Öğrenme, öğretme etkinliklerinde karşılaşılan sorunların çözümüyle ilgili, bugüne kadar öğretmenler, sınıf ikliminin dengelenmesinde, değişikliği sürekli frenleyen geri besleme düzenekli buzdolabı veya kalorifer türü mekanik klima rolü verilerek yorumlanmıştır. Oysa sorun bu rolü, organik klima olarak değiştirmektir.
Selam ve saygılarımla… ozdemirgurcan23@gmail.com
