Günaydın sevgili okuyucularım, nasılsınız bu sabah? Türk Askerinin Hatay’a İskenderun üzerinden girişinin 77’ci yıldönümünü kutluyoruz bugünlerde… ‘Anavatan’a kavuşma’ günlerinde hepimiz 77 yıl önceki kadar coşkuluyuz. ‘Hatay, Benim Şahsi Meselemdir’ diyen yüce Atatürk’ü saygı, sevgi ve minnetle anarak başlıyorum.
Hatay, sahip olduğu limanı ile sahil komşularına (Mısır, Suriye, Süveyş kanalı) hakim konumda ve Akdeniz’in giriş kapısı olması ile stratejik bir öneme sahipti. Tarih boyunca çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Hatay tarihi, Hititler’e dek uzanır ve Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim Han’ın 1516’da Mercidâbık Zaferi ile Suriye ve Hatay’ı Osmanlı Devletine katmasına dek uzanır.
On yedinci asırda Antakya 5 sancaklı Trablusşam eyaletine (beylerbeyliğine) bağlı bir kaza merkeziydi. Yirminci asır başlarında ise 3 sancaklı Halep vilâyetinin (eyaletinin) merkez sancağına bağlı 14 kazadan biriydi. Bu kazalardan biri de İskenderun’du. Birinci Dünya Harbinin sonunda Ekim 1918 sonlarında Antakya’yı İngilizler işgal ettiler ve bir sene sonra Fransızlara devrettiler. 20 Ekim 1921’de Ankara Antlaşması ile Fransızların iç bağımsızlık tanıdıkları İskenderun sancağında çoğunluk Türklerdeydi. Buna rağmen Fransa iki kardeş ve komşu ülke olan Türkiye ile Suriye’nin arasına fitne tohumu ekmek için, Misak-ı Millî sınırları içinde olan Hatay’ı (İskenderun sancağını) Lozan’da geri vermedi.
Fransızlar, 1925 Martında İskenderun sancağının idaresini diğer Suriye illerinden ayırdılar. Türkçe, Arapça ve Fransızcayı resmî dil kabul ettiler. 1937’de bağımsız Hatay Cumhuriyeti kuruldu. Atatürk ün gayreti ve Hatay halkının isteği ile 23 Haziran 1939’da Türkiye-Fransa arasında yapılan Ankara Antlaşması ile Hatay’ın anavatana kavuşması kesinleşti.
Gazi Mustafa Kemal Paşa 1923 yılında Adana’da “Kırk asırlık Türk yurdu düşman elinde kalamaz” diyerek ilk meşaleyi yakmış Şükrü Kanadlı bu meşaleyi 5 Temmuz’da Hatay’a girene dek taşımıştı. Bu yüzden Şükrü Kanadı Hatay’ın simgesi sayılmaktadır. Rahmet ve minnetle anıyoruz.
Hatay’a girişinde Türk askerini ve Şükrü Kanatlı ile silah arkadaşlarını karşılamaya gelen heyet, Mustafa Kemal Atatürk’e bir telgraf çekerek teşekkürlerini şu şekilde dile getirmişlerdi:
“ATATÜRK-REİSİ CUMHUR, İSTANBUL
Bu gün Hatay’a giren kahraman Türk askerlerinin teşrifi kudumundan mesruri ve mutlu olan biz İskenderun cemaatinin mümessilleri büyük halaskarlarını tazim ile selam hissiyatı halisanemizin kabulünü rica ederiz.
Türk askerini karşılama komitesi reisi Rasim Kunun.
Alevi Cemaati adına Ahmet Abdulhamit Tümkaya (büyük dedem)
Musevi hahambaşı Davut Suade
Ermeni Ortodoks Cemaati ruhani reisi Papaz Krikor Dersahakyan
Rum Ortodoks Cemaati ruhani reisi Papaz Lüandiyos Mahfuz
Maroni Cemaati ruhani lideri Hana Seade
Rum Katolik Cemaati ruhani reisi Fladyonos Kehale
Gıldani Cemaati ruhani lideri Mihail Getti
Süryani Katolik Cemaati namına Josep Makzume”
& & & & &
Hepsine Tanrı’dan rahmet diliyor, saygılarımızı minnetle sunuyoruz. Bundan 77 yıl önce genç bir anne olan rahmetli annem ve teyzelerim bugünü kırmızı beyaz puanlı elbiseler giyerek elerinde bayraklarla karşılamışlardı. Bugünü görmemizi, kutlamamızı sağlayan büyük Türk Atatürk başta olmak üzere bütün emeği geçenleri rahmetle, şükürle ve minnetle anıyoruz. Ve bu coşku ile bugünlerde festival olarak kutlanan haftayı yaşıyoruz.
Ve sevgili okuyucularım bugünün ve haftanın hepimize kutlu olmasını diliyorum. Sağlık ve sevgiyle hep birlikte… 77 yıl önce nasıl ki hep birlikteydik ayrımsız gayrımsız aynen öyle kalalım. Yase
Şükrü Kanatlı’nın ve Albay Collet ile Bir Anısı
3 Temmuz 1938’de Antakya’da Türk-Fransız askeri anlaşması imzalanmış, 5 Temmuz 1938’de Türk askeri Hatay’a girmiş, Fransızlarla ortaklaşa bir geçici yönetim göreve başlamış, bu olumlu gelişmelerin ışığında 2 Eylül 1938’de de Hatay Devleti kurulmuştu.
O zamanki anlaşmaya göre İskenderun ve Kırıkhan Türk askerinin denetiminde kalacak, Antakya Türk-Fransız, Reyhanlı ise yalnız Fransız askerlerinin yönetiminde bulunacaktı. Türk askerleri Serinyol’da çadırlı ordugahtaydı. Kış başlamış ve çadırlı ordugahtaki Mehmetçikleri kapalı bir mekana yerleştirebilmek için Türk kuvvetleri komutanı Albay Şükrü Kanatlı Serinyol’da bir kışla yapımına başlamıştı. Albay Şükrü Kanatlı bir söyleşi sırasında bana şu ilginç ve Türk askerine yaraşır olayı anlattı:
“…Geçen gün Albay Collet (Kole) beni ziyarete geldi. Görüşme sırasında sözü Serinyol’da yaptırmaya başladığım kışlaya getirerek “Bizim Hatay’da görevimiz bitmiş durumdadır. Hatay Devleti kuruldu, hükümet oluştu, bu bölgenin güvenliğini sağlamak için Hatay Devleti’nin bir de ordusu var. Sizin Serinyol’da bir kışla yaptırmaya başladığınızı haber aldım. Buna ne gerek var?” dedi. Kendisine şu karşılığı verdim:
‘-Hükümetimden emir almadan buradan ayrılamam. Kış geldi. Çadırlı ordugahtaki askerlerimi bir çatı altında barındırmak zorundayım. Kışlayı bu nedenle yaptırıyorum.’
Albay Colltet geri adım atmadı:
‘-Ama bizim Suriye’de durumumuz biraz sıkışık. Hatay’daki birliklerimizi o tarafa aktarmak zorundayız.’
Collet’in gerekçesini hiç umursamadım:
‘-Albayım, sizin Suriye’de durumunuz sıkışık olabilir. Benim için böyle bir sorun yok. Demin de belirttiğim gibi hükümetimden emir almadan buradan ayrılamam. Eğer sizin Suriye’deki durumunuz gerektiriyorsa, Sayın Başkomutan General Huntzinger’e şu önerimi iletiniz: Bizim Fransa ile bir ittifak anlaşmamız var. Ben, buradaki Alayımla sorunun çözümüne yardımcı olmak için Huntzinger’in emrine girmeye hazırım.’
Bu kararlı yanıtım üzerine Albay Collet konuyu kapattı, bir daha kışladan tek kelimeyle bile söz etmedi.
Kaynak: Hatay’ın Kurtuluş Mücadelesi Anıları/Selim Çelenk
Günün Şiiri
DÖRTYOL’UN KURTULUŞU
İngiliz Fransızlarla birlikleri kurdular
Etrafı sarmalayıp Dörtyol’u kuşattılar
Ermeni Fransızlarla el ele tutuştular
Adana ve Dörtyol’u yağmaya başladılar
Dörtyol’da Ermeniler Fransızlarla birlikte
Göz açtırmıyorlar ki yoktur düzen dirlikte
Kasaba ve köyleri yağmaya başladılar
Haraç vermeyenleri işkenceye tuttular
Bir çaresi olmalı Dörtyol’da kurtulmalı
Milli hareketimiz çabucak başlamalı
Oluşsun hemen artık Milli hareketimiz
Düşmanı kovmalıyız birleşelim hepimiz
Kuvayı Milliyetçiler Dörtyol’da birleştiler
Fransız Ermenilerin dersini verecekler
Çaylı ’da Kara Hasan çete başısı oldu
Çıktı Gavur dağına halkın orduyu kurdu
İlk kurşunu Dörtyol’da kara Mehmet atarak
Tarih sayfalarında çocuklar okuyacak
Milli hareketimiz işin başına geçti
Ermeni Fransızları kovmaya da ant içti
Ant içtik Vatan için söz verdik namus için
Kurtulacak Dörtyol’um yapılan yemin için
Ankara antlaşması olumlu yönle dolu
Düşman istilacılar terk ettiler Dörtyol’u
Ankara antlaşması savaşı kaldırıyor
Misakı milli sınır resmen onaylanıyor
Hasan TAŞDEMİR
(Dörtyol’un düşman işgalinden kurutuluş yıldönümü şiiri)
Günün Sözü
Eğer hala yalnızsanız, Allah sizi birilerinden koruyor demektir. Eğer sizi üzen kişilere hala selam verebiliyorsanız, bu vicdanınızın sadakasıdır
Mevlana
